၂၉ ရက္ေန႔၊ ဇန္နဝါရီလ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပျပဳလုပ္ေသာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြသုိ႔ တက္ေရာက္သူေပါင္း ၃၀ ဝန္းက်င္ခန္႔ရွိခဲ့ၿပီး၊ အမ်ားစုသည္ မႏၱေလးတုိင္း၊ စစ္ကုိင္းတုိင္းႏွင့္ ကရင္ျပည္နယ္၊ ကယားျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္အေရွ႕ပုိင္းႏွင့္ ေတာင္ပုုိင္းမ်ားမွ အရပ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (CSOs) တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ၎တုိ႔တက္ေရာက္လာၾကေသာ ေနရာေဒသမ်ားရွိ သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကုိင္ေနမႈမ်ားႏွင့္ ဆက္စက္သာ လံုျခံဳေရးဆုိင္ရာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ ကုမၸဏီ-ေဒသခံျပည္သူမ်ား ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စုိးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကုိ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။

ထုိအစည္အေဝးပဲြ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာအရပ္ဖက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ားအား ဆႏၵအေလ်ာက္ေလးစားလုိက္နာႏုိင္ေသာ လံုျခံဳေရးႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာအေျခခံမူမ်ား(VPSHRs) ကုိ မိတ္ဆက္ေပးရန္ျဖစ္ၿပီး၊ ၎အရပ္ဖက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ ပုိ၍တာဝန္ယူမႈရွိေသာ တြင္းထြက္သယံဇာတတူးေဖာ္ျခင္းဆုိင္ရာ အေလ့အက်င့္မ်ားကုိ တြန္းအားေပးေဆာင္ရြက္ရန္ ထုိ VPSHRs သည္ အသံုးဝင္မႈရွိ၊ မရွိကုိ ေဆြးေႏြးရန္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။

VPSHRs ကုိ သတၱဳသယံဇာတက႑မ်ားက ၎တုိ႔၏ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လံုျခံဳေရးကို အသံုးျပဳသည့္အခါ လူ႕အခြင့္အေရးအား  ေလးစားလုိက္နာေသာ အျပဳအမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ လိုက္နာသင့္ေသာ အေျခခံမူသေဘာတရား တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

ႏုိဝင္ဘာ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္ႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ယခင္အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြမ်ား ၌ အစုိးရႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူမ်ားကုိ အဓိကထား ဖိတ္ၾကား၍ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ထုိ႔အျပင္ သတၱဳလုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ရာတြင္ VPSHRs ကုိ က်င့္သံုးေနသည့္ သတၱဳတြင္းကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ဆက္စပ္၍ လုပ္ေဆာင္ေနၾကေသာ ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားလည္း တက္ေရာက္ပါဝင္ခဲ့ၾကပါသည္။

ထုိအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြကုိ VPSHR ၏ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းဦးေဆာင္အဖဲြ႕တြင္ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ တာဝန္ယူလုပ္ေဆာင္ေနေသာ MCRB မွ အိမ္ရွင္အျဖစ္လက္ခံက်င္းပေပးခဲ့ၿပီး၊ International Alert, Fund for Peace (FFP) (အၾကမ္းဖက္မႈ၊ ပဋိပကၡမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ႏွင့္ စဥ္ဆက္မျပတ္ လံုၿခံဳေရး တိုးျမွင့္ေဆာင္ရြက္ရန္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ေနၾကေသာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ အက်ိဳးအျမတ္မယူသည့္၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ သုေတသနႏွင့္ ပညာေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္း) ႏွင့္ ဂ်ာနီဗာအေျခစုိက္ the Democratic Control of Armed Forces (DCAF) တုိ႔ႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

မတ္လ ၁၈ရက္မွ ၂၀ရက္ထိ လန္ဒန္ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပမည့္  VPSHRs ၏ မ်က္ႏွာစံုညီပဲြတြင္ တင္ျပႏုိင္ရန္အတြက္ FFP/DCAF အေနျဖင့္ ႏုိင္ငံအမ်ားစုတြင္ VPSHRs ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္တြင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ေနမႈမ်ားအေပၚ ေလ့လာမႈတစ္ခု ျပဳလုပ္ေနပါသည္။

ထုိအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြမွ ( အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ အစီအစဥ္ကုိ ၾကည့္ရန္) တြင္းထြက္သယံဇာတ က႑တြင္ VPs ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ေသာ အျခားေသာႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ ဂါနာ၊ ပါပူဝါနယူးဂီနီ၊ ကြန္ဂို ဒီမိုကရက္တစ္ သမၼတႏိုင္ငံႏွင့္အတူ VPSHR ၏ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းအဖြဲ႕ကို အေစာဆံုး တည္ေထာင္ခံသည့္အဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႔ျဖစ္ေသာ Peru including from Carlos Salazar of Socios Peru တို႔၏ သင္ခန္းစာမ်ားႏွင့္ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားကုိ ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။

ေယဘူယ်အားျဖင့္ သတၱဳတြင္းတြင္လုပ္ကုိင္ေနေသာ လံုျခံဳေရးေဆာင္ရြက္သူမ်ားႏွင့္ ေဒသခံ ျပည္သူမ်ားၾကားတြင္ရိွသည့္ အခ်ိဳ႕ေသာ လံုျခံဳေရးဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားကို ေဆြေႏြးခဲ့ၾကၿပီး

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ျပည္သူ႕လံုျခံဳေရးမွ ေဒၚခင္ဝင္းကုိ ေသနတ္ျဖင့္ပစ္ျခင္းႏွင့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္  မီးေလာင္ဗုံးျဖင့္ အၾကမ္းဖက္ ပစ္ေပါက္ကာ ေျဖရွင္းခဲ့သည္မ်ားကို အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြတြင္ တက္ေရာက္လာေသာ ေဒသခံတက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူမ်ားထံမွ ၾကားသိရျခင္းျဖင့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီသတၱဳတြင္းေနရာသည္ အျခားေနရာမ်ားထက္ ထုိကဲ့သုိ႔ ျပႆနာမ်ား ပုိမုိျမင့္မားစြာ ရွိခဲ့သည္ကိုလည္း သိရွိခဲ့ရသည္။

အျခားျပႆနာတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပုိင္းရွိ သတၱဳတြင္းကုမၸဏီတစ္ခု၏ လက္နက္ကုိင္ေဆာင္ေသာ ဝန္ထမ္းမွ ေဒသခံမ်ားကုိ ၿခိမ္းေျခာက္ေလ့ ရွိသည္္ကုိလည္း ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။

သို႔ေသာ္ ဆိုးရြားသည့္ သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားဆိုင္ရာ အေလ့အက်င့္မ်ား  က်ယ္ျပန္႔လာျခင္းေၾကာင့္  အနာဂတ္တြင္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အႏၲရာမ်ား ျမင့္မာလာမည္ကို   ေဒသခံျပည္သူမ်ား အေနျဖင့္ ေက်နပ္မႈမရွိၾကပါ။

ေျပာျပခဲ့ၾကေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားထဲတြင္မူ သတၱဳကုမၸဏီမ်ားမွ တရားမဝင္ သစ္ခုတ္ျခင္းမ်ား၊ သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားမွ ေခ်ာင္း၊ ေျမာင္းမ်ားထဲသုိ႔ အညစ္အေၾကး စြန္႔ပစ္ျခင္းမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားကုိ ထိခိုက္ျခင္း၊ နည္းဥပေဒမ်ားကုိ လိုက္နာရန္ႏွင့္္ အစုိးရမွ စစ္ေဆးျခင္းမ်ား အားနည္းေနျခင္း၊ ေျမယာဆံုးရွဳံးမႈမ်ားအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးမ်ား မေပးျခင္း၊ သြားလာေနေသာ လမ္းမ်ားကုိ ပိတ္ဆုိ႔ျခင္း၊ စစ္တပ္ႏွင့္ တုိင္္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားၾကား တုိက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ား၊ သတၱဳကုမၸဏီမ်ားမွ လွဴဒါန္းျခင္း အတုအေယာင္မ်ား သုိ႔မဟုတ္ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမ်ားမ်ား (ဥပမာ - ႏႈတ္ပိတ္ရန္အတြက္ ရပ္ရြာအတြင္းအေရးပါေသာ သူမ်ားကုိ ကားမ်ား လက္ေဆာင္ေပးျခင္း)၊ ေဒသခံအမ်ဳိးသမီးမ်ားကုိ သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းမွ လုပ္သားမ်ားျဖင့္ လက္ထက္ၿပီးေနာက္တြင္ ထုိအလုပ္သမားမ်ားမွာ သူတို႔၏ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ျပန္သြားသည့္အခါ ထုိအမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္္ ကေလးမ်ားကုိ စြန္႔ပစ္ထားခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိျခင္း၊ မေက်နပ္မႈမ်ားကုိ တုိင္ၾကားရန္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ မည္သူ႕ကုိ တုိင္ၾကားရမည္ကုိ မသိျခင္း စသည့္တုိ႔ ပါဝင္ပါသည္။

ျဖစ္ရပ္တစ္ခုတြင္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားမွ လူမႈမီဒီယာေပၚတြင္ ေရစမ္းသပ္ေတြ႕ရွိခ်က္ကုိ တင္ထားၿပီးေနာက္ သတၱဳကုမၸဏီတစ္ခုမွ ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒ ပုဒ္မ ၆၆ (ဃ) (အသေရဖ်က္မႈ) ကို အသံုးျပဳခဲ့သည္ဟု  ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲတြင္ VPSHRs ကဲသို႔ အက်ိဳးရွိသည့္ multi-stakeholder စံႏႈန္းမ်ားကို ပလက္ေဖာင္းတစ္လို အသံုးျပဳ၍ ရပ္ရြာအသိုင္းအဝိုင္းမွ အေၾကာင္းကိစၥမ်ားကို ေဆြးေႏြးႏိုင္ျခင္း၊ကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ ပုိမုိပြင့္လင္းျမင္သာမႈမ်ား ရွိလာေစရန္လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ ကုမၸဏီမ်ားတြင္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း မေက်နပ္မႈမ်ား၊ နစ္နာမႈမ်ားကုိ တုိင္ၾကားႏိုင္သည့္ စနစ္မ်ား ထူေထာင္ရန္ လိုအပ္ျခင္းမ်ားကုိ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကသည္။

အခ်ဳိ႕ေသာ ရပ္ရြာအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားက ၎တို႔ကို အသိအမွတ္ျပဳ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္အတြက္  ျမန္မာဥပေဒမ်ားကို အေျခခံ၍ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္တဆက္ ၫွိႏႈိင္းမႈမ်ားေဆာင္ရြက္ေနၾကပါသည္။

ထုိအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြသည္ အေသးစားႏွင့္ လက္လုပ္လက္စား (ASM) သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လံုျခံဳေရးႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ားကုိ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရန္ႏွင့္ အႀကီးစားသတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ လက္လုပ္လက္စား (ASM) သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ား ပူးတဲြတည္ရွိေနသည့္ အတုိင္းအတာမ်ားကုိ ေဆြးေႏြးရန္ အခြင့္အလမ္းျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ တက္ေရာက္လာသူမ်ားကုိ PNGႏွင့္ ဂါနာ ႏုိင္ငံမ်ားရွိ လက္လုုပ္လက္စား ႏွင့္ အေသးစား သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ား (ASM) ရွိ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကုိ FFP မွလည္းေကာင္း၊ ပီးရူ ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကုိ Socios Peru မွလည္းေကာင္း ရွင္းလင္းခဲ့ပါသည္။

၎ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူမ်ားက ထုိကဲ့သုိ႔ေသာလံုျခံဳေရးႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကုိ ေျဖရွင္းရန္အတြက္ VPSHRs ကုိ အသံုးျပဳရန္ ႀကိဳးပမ္းေသာ္လည္း ႐ႈပ္ေထြးလွေသာ ASM ၏ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူေပါင္းစံု ပါဝင္ေနျခင္းႏွင့္ အခ်ဳိ႕ေသာသူမ်ားမွာ တာဝန္ယူမႈရွိေသာ သတၱဳလုပ္ငန္း ျဖစ္လာေစရန္ စိတ္ဝင္စားမႈ မရွိသျဖင့္ အၿမဲတမ္း ေအာင္ျမင္မႈေတာ့ မရရွိပါ။

Natural Resources Governance Institute (NRGI)မွ Sebastian Sahla သည္လည္း ၂၀၁၈ခုႏွစ္ သတၱဳနည္းဥပေဒႏွင့္ ၂၀၁၅ခုႏွစ္ သတၱဳဥပေဒမ်ားအရ ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသႀကီး အစုိးရမ်ားသုိ႔ အေသးစားႏွင့္ လက္လုပ္လက္စား (ASM) သတၱဳလုပ္ငန္း လုိင္စင္မ်ား ထုတ္ေပးျခင္းတြင္ ဗဟုိခ်ဳပ္ကုိင္မႈ စနစ္ေလ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ား၊ လိုင္စင္ထုတ္ေပးရာတြင္ ထပ္ေနျခင္းကိစၥမ်ားကို တားဆီးရန္ ပြင့္လင္း၍ ရွင္းလင္းေသာ စနစ္မရွိပါက ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေျခရွိေသာ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ျပႆနာမ်ားအေၾကာင္းကုိ ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့ပါသည္။

ကမၻာလံုးဆိုင္ရာအဆင့္တြင္ VPSHRs ၏ အဖဲြ႕ဝင္ျဖစ္ေသာ ၾသစေၾတးလ်အေျခစုိက္သတၱဳတူးေဖာ္ေရး ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္သည့္ PanAust သည္ အႀကီးစားလုိင္စင္ရရွိထားၿပီး ဗန္းေမာက္ႏွင့္ ပင္လယ္ဗူး (စစ္ကုိင္းတုိင္းေဒသႀကီး) ေဒသမ်ားတြင္ ႏွစ္ရွည္ ရွာေဖြေရး အစီအစဥ္မ်ားကို လက္ရွိတြင္ လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ၎တို႕၏ ခ်ဥ္းကပ္မႈနည္းလမ္းမ်ားကို ရွင္းျပခဲ့ပါသည္။ အေသးစားႏွင့္ လက္လုပ္လက္စား သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အနယ္က်ႏုန္းေျမ (alluvial deposit) သတၱဳသိုက္မ်ား သို႔မဟုတ္ အလယ္အလတ္ ေျမမ်က္ႏွာျပင္မ်ားတြင္ ရွာေဖြေနၾကေသာ္လည္း   အႀကီးစားသတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ (ပုိမုိနက္ေသာ) မူလသတၱဳသိုက္ (primary deposits) အေပၚ၌သာ အဓိကထားခဲ့ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ လုိင္စင္စနစ္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္အရ အႀကီးစားသတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ လက္လုပ္လက္စားသတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုတည္းအတြင္း ရွာေဖြတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းကို ေဒသတစ္ခုထဲ၌ တၿပိဳင္နက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ လမ္းစေပးထားသကဲ့သို႔ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

PanAust ၏ သတၱဳရွာေဖြေရးအဖြဲ႔မ်ားအတြက္ အစိုးရမွ လံုျခံဳေရးမ်ားခ်ထားေဆာင္ရြက္ေပးရန္ ကမ္းလွမ္းခ်က္ကို ျငင္းဆိုရန္အတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားခိုင္မာေအာင္ VPSHR ကို အသံုးျပဳေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။

PACT Myanmar အေနျဖင့္လည္း သတၱဳလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ျပဒါး အသံုးျပဳျခင္းကုိ ေလ်ာ့ခ်ရန္လုပ္ေဆာင္ေနေသာ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္မ်ားအေၾကာင္းကုိ အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာျပခဲ့ပါသည္။

ထုိအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ ထပ္မံေဆြးေႏြးရန္ MCRB အေနျဖင့္ မံုရြာၿမိဳ႕တြင္ မတ္လ၌ အဖက္ဖက္မွ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ေသာသူမ်ား ပါဝင္သည့္ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြကုိ က်င္းပရန္ စီစဥ္ေနပါသည္။

VPSHR ဦးေဆာင္ေကာ္မတီ၏ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပဲြကုိ ဇန္နဝါရီလ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပခဲ့ၿပီး၊ ထုိေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးပဲြတြင္ FFP ႏွင့္္ Socios Peru တုိ႔မွ ၎တို႔ေလ့လာထားသည့္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းအဖြဲ႔၏ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ေနမႈဆိုင္ရာ သင္ခန္းစာမ်ားကုိ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။

Share: