ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းကို အမ်ား ျပည္သူ သိရွိနားလည္မႈ အားေကာင္းလာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း
ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB) သည္ ဗားေမာက္ ဥပေဒေက်ာင္း (Vermont Law School)ႏွင့္အတူ (Heinrich Boll Stiftung ၏ အေထာက္အပံျဖင့္) သယံဇာတႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဝန္ႀကီးဌာန ေအာက္ရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာန၊ အရပ္ဖက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခုိက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ႏုိဝင္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ မႏၱေလးၿမိဳ႕၌ တရားမွ်တေသာ အစိမ္းေရာင္လူမႈအဖဲြ႕အစည္း (Green Justice Institute)ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ ဒီဇင္ဘာလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ မံုရြာၿမိဳ႕၌ စစ္ကုိင္း MATA (ျမန္မာႏုိင္ငံ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈႏွင့္ တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈဆုိင္ရာ အရပ္ဘက္မဟာမိတ္အဖဲြ႕) ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ မုန္းပန္လူငယ္အဖဲြ႕အစည္းႏွင့္ ၂၀၊၂၁ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေအဒင္ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးကြန္ယက္ႏွင့္ လိြင္ေကာ္ၿမိဳ႕၌ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါသည္။
အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြတုိင္းတြင္ ပါဝင္တက္ေရာက္ခဲ့သည့္ လူဦးေရမွာ ၄၀ နီးပါးရွိခဲ့သည္။ ကနဦးအစတြင္ ဤအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြမ်ားအား ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ေကာ္ပိုရိတ္တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ စိတ္ဝင္တစား ေဆာင္ရြက္သည့္ ေဒသခံအရပ္ဖက္အဖဲြ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးအတြက္ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ားကို ဦးတည္၍ က်င္းပခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနကဲ့သို႔ေသာ အစုိးရရုံးမွ ဝန္ထမ္းမ်ား ပါဝင္တက္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး၊ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ အခ်ဳိ႕တြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈနွင့္ ကုမၸဏီမ်ား ညႊန္ၾကားမႈ ဦးစီးဌာန(DICA)၊ သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္း (ME)၊ ဟုိတယ္ႏွင့္ ခရီးသြားလာေရး ဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ မံုရြာၿမိဳ႕တြင္ ျပဳလုပ္ေသာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြတြင္ စစ္ကုိင္းတုိင္းလႊတ္ေတာ္မွ အဖဲြ႕ဝင္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။
အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြအားလံုး၏ တင္ျပေဆြးေႏြးမႈ (presentations) မ်ားတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္၊ အမ်ားျပည္သူ ပူးေပါင္းပါဝင္ျခင္းဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ တန္ဖုိးရွိ၍ လုိအပ္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္ေသာ မေက်လည္မႈမ်ား၊ နစ္နာမႈမ်ားကုိ တုိင္ၾကားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ (ျပည္တြင္း၌ ဥပမာအေနျဖင့္ ညႊန္ျပရေသာ္ ျမန္မာကုမၸဏီ တစ္ခုျဖစ္သည့္ MPRL မွ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕က႑တြင္ က်င့္သံုးေနေသာ နစ္နာမႈမ်ားကို တုိင္ၾကားသည့္ နည္းစနစ္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္သည္)ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ပါဝင္ခဲ့သည္။ MCRB အေနျဖင့္ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္လာသူမ်ားကုိ တာဝန္ယူမႈရွိေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း၏ အယူအဆမ်ား၊ အက်ဳိးစီးပြားမွ်ေဝျခင္း(CSV)ႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ‘စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ လူမႈေရးတာဝန္ယူမႈ လုပ္ငန္းမ်ား’ (CSR) အေပၚ နားလည္မႈ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနေၾကာင္း မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ပါသည္။ ကယားျပည္နယ္၊ လိြဳင္ေကာ္အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြတြင္ လူမႈေရး သက္ေရာက္မႈမ်ား၊ ပတ္သက္ ဆက္ႏြယ္သူမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူမ်ားအား သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ျခင္း(stakeholder mapping)ႏွင့္ MCRB ၏ က႑အလိုက္ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္း (SWIA) မွ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက႑ ႏွင့္ သတၱဳတြင္း လုပ္ငန္းက႑ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အဓိက ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။
ကယားျပည္နယ္၌ ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္းႀကီးမ်ား၏ အေရးပါမႈ ႀကီးမားသျဖင့္ မၾကာမီ၌ ၿပီးေျမာက္ခဲ့ေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရး ေကာ္ပုိေရးရွင္း/ကမာၻ႔ဘဏ္၏ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ေရအားလွ်ပ္စစ္က႑အတြက္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ျခင္း (SEA) ကုိ လိြဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြတြင္ MCRB အေနျဖင့္ တင္ျပေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ ဗစ္ကီဗိုမန္မွ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ျခင္း (SEA)ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း (EIA) တုိ႔ၾကားရွိ ျခားနားခ်က္မ်ားႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း (SEA)၏ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားအေနျဖင့္ ကယားျပည္နယ္အတြင္းရွိ အလားအလာရွိေသာ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းမ်ားအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ား ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ရွင္းျပခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ သိသာထင္ရွားေသာ ပင္မေရစီးေၾကာင္းျမစ္မ်ားတြင္ ဆည္မ်ားေဆာက္လုပ္ျခင္းကုိ ေရွာင္ရွားရန္ ၎မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ျခင္း (SEA)မွ အႀကံဥာဏ္ေပးထားသျဖင့္ သံလြင္ျမစ္ေပၚတြင္ ေဆာက္လုပ္ရန္ အဆိုျပဳထားေသာ ရြာသစ္ေရကာတာကိုလည္း ဆက္လက္မလုပ္ကိုင္သင့္ေၾကာင္း ၎ဆန္းစစ္ျခင္းမွ အႀကံျပဳထားသည္။
လိြင္ေကာ္ၿမိဳ႕၏ အလုပ္ရုံ ေဆြးေႏြးပဲြတြင္ အျပန္အလွန္တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအျဖစ္ MCRB ၏ CSR ကစားနည္းကိုလည္း ထည့္သြင္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး ကုမၸဏီ၏ လုပ္ရန္တာဝန္ဝတၱရားမ်ား၊ ၎တုိ႔၏ ဆႏၵအေလ်ာက္လုပ္ေပးမႈအေပၚ အေျခခံေသာ အက်ဳိးစီးပြားမွ်ေဝျခင္းႏွင့္ ပရဟိတ လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခဲြျခားနားလည္ႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္သည္။ ထုိ႔ေနာက္ စိတ္ကူးျဖင့္ ဖန္တီးထားေသာ စီမံကိန္းႏွစ္ခု (ဒီေမာ့ဆုိၿမိဳ႕နယ္ရွိ ကန္ ၇ဆင့္ ေနရာတြင္ ဟုိတယ္တည္ေဆာက္ျခင္း စီမံကိန္းႏွင့္ ေမာ္ခ်ီးေဒသရွိ တရုတ္ ခဲမျဖဴကုမၸဏီတစ္ခု ခဲမျဖဴတူးရန္ ဝင္ေရာက္လာေသာ စီမံကိန္း)၌ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခုိက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းဆုိင္ရာ consultant မ်ား၏ အခန္းက႑မွေန၍ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္သူမ်ား၊ အက်ဳိးသက္ဆိုင္သူမ်ားအား သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ျခင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ အလားအလာရွိေသာ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားကို သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ျခင္း အစရွိသည့္ အျပန္အလွန္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ပါဝင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။
ေဆြးေႏြးပဲြ တက္ေရာက္လာေသာသူမ်ားကုိ တာဝန္ယူမႈရွိေသာစီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမူအက်င့္အား ကဲြျပားျခားနားေသာ ႐ႈေထာင့္မ်ားမွ ျမန္မာကုမၸဏီမ်ားအား ရမွတ္ ၁၀ မွတ္အနက္မွ အမွတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါသည္။ ပွ်မ္းမွ်ရမွတ္မွာ ၁၀မွတ္ေပးရာတြင္ ၄.၀၅ မွတ္ ျဖစ္ၿပီး၊ အျမင့္ဆံုးရမွတ္မွာ တာဝန္ယူမႈရွိစြာျဖင့္ စားသံုးသူမ်ားကုိ ဆက္ဆံျခင္းအတြက္ ၄.၇၁ မွတ္ျဖစ္ၿပီး အနိမ့္ဆံုးရမွတ္မွာ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူျခင္းႏွင့္ လက္ဖက္ရည္ဖုိး ေပးျခင္းအတြက္ (၃.၁၄) ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ေအာက္တုိဘာလထဲတြင္ အလားတူေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကုိ ရွမ္းျပည္နယ္ အေရွ႕ပုိင္း၏ က်ဳိင္းတံုၿမိဳ႕ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပုိင္း၏ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕တုိ႔တြင္ MCRB မွ ေမတၱာဖံြ႕ၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ေတာင္သူလယ္သမား ဖံြ႕ၿဖိဳးေရး အဖဲြ႕အစည္း (ECFD) တုိ႔ႏွင့္အတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္တြင္ MCRB သည္ ေမတၱာဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေဖာင္ေဒးရွင္းႏွင့္ ECFD အဖဲြ႕အစည္းတုိ႔ျဖင့္ ပူးေပါင္းကာ လားရႈိးႏွင့္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မ်ား၌ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြမ်ား ျပဳလုပ္သြားရန္ ရည္ရြယ္သလို ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အျခားေဒသမ်ားတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခုိက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းဆုိင္ရာ အသိအျမင္ ျမွင့္တင္ေပးျခင္းကုိ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာန၏ ပံ့ပုိးေပးမႈျဖင့္ ဗားေမာက္ဥပေဒေက်ာင္း (vermont law school) ႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းၿပီး ထပ္မံျပဳလုပ္သြားရန္လည္း အစီအစဥ္ရွိပါသည္။