SWIA

SWIA look at impacts of a business sector through several different levels of analysis in order to build a more complete picture of the potential impacts of the sector on Myanmar society and on its enjoyment of human rights.

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) ဆိုတာဘာလဲ?

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) ဆိုသည္မွာ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းအေပၚစီးပြားေရးလုပ္ငန္း က႑မ်ားမွ သက္ေရာက္နိုင္သည့္ အလားအလာႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကိုက္ညီမႈတို႔ကို ပိုမိုျပည့္စံုေသာ အျမင္တခုျဖင္႔ အဆင့္လိုက္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသံုးသပ္မႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္။ က႑တစ္ခုခ်င္းအလိုက္ သံုးသပ္မႈသည္ ပါ၀င္ပက္သက္သူမ်ားကိုလုပ္ငန္းမ်ား ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ေသာ ေကာင္းက်ိဳး၊  ဆိုးကိ်ဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို သိျမင္ေစျပီး  ေကာင္းမြန္ေသာ လူ႔အခြင့္အေရးေပၚထြန္းေရး အတြက္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ရန္ အခြင္႔အလမ္း ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖစ္သည္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) သည္ အျခားေသာ စီမံကိန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ မည္ကဲ့သို႔ ဆက္ႏြယ္မႈရွိပါလဲ?

“SWIA” သည္ စီမံကိန္းအဆင္႔ (Project Level) သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားႏွင္႔ နည္းလမ္းအခ်ဳိ႕တြင္ ကြဲျပားပါသည္။

• စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္းဟူသည္ အတိုင္း ဤ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈသည္ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို က႑ (Sector) တစ္ခုလံုး အတိုင္း အတာျဖင့္ေလ့လာဆန္းစစ္ပါ သည္။ ထိုဆန္းစစ္မႈတြင္ ရႈေထာင့္က်ယ္ျပန႔္မႈႏွင့္ အေသးစိတ္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈတို႔ ပါ၀င္ပါသည္။

• “SWIA” သည္ က႑တစ္ခုလံုး၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းေသာေၾကာင္႔ က႑တစ္ခုအတြင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းအတြက္ မူဝါဒႏွင့္ အေျခခံမူေဘာင္မ်ားခ်မွတ္ျခင္းအပါအ၀င္ ထိုသက္ဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ားအား ျခံဳငုံ၍ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈျပဳလုပ္သည္။
• စီမံကိန္းအဆင့္(Project Level) တြင္လုပ္သည္႔ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္၏ ထိခိုက္နစ္နာမႈမ်ား အား ဆန္းစစ္ျခင္း (Environmental Impact Assessment – EIA)၊ လူမႈဘဝ သက္ေရာက္မႈ မ်ားကို ဆန္းစစ္ျခင္း (Social Impact Assessment – SIA)၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္၏ ထိခိုက္ နစ္နာမႈမ်ားႏွင့္ လူမႈဘဝ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ဆန္းစစ္ျခင္း (Environmental and Social Impact Assessment - ESIA ) မ်ားသည္ သမားရိုးက်နည္းလမ္းအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ စီမံကိန္းလုပ္ေဆာင္သူမ်ား သိရန္အတြက္သာ လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ “SWIA”သည္ အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ေဒသခံရပ္ရြာ လူမႈေရးအဖြဲ႔မ်ား၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ား၊ ၊ အလုပ္သမားသမဂၢ အစရွိေသာ သူအားလုံးအတြက္  က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔  ရည္ရြယ္ပါသည္။
• ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB)  က အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရြက္မည့္ “SWIA” သည္ အထူးသျဖင့္ ျပည္သူမ်ားေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို အဓိက ထားလုပ္ေဆာင္သည္။ ဥပမာအားျဖင္႔ ေျမယာႏွင္႔ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးမ်ား၊ ရပ္ရြာလူမႈေရး အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ စားသံုးသူမ်ားအေပၚ အျခားသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ့လာျခင္းတို႔လည္း ပါ၀င္သည္။

အျခားစီမံကိန္းဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားကဲ႔သို႔ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ -

• “SWIA” ကို အျခားေသာ သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားတြင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လက္ခံထားေသာ အဆင္႔အတိုင္း ေဆာက္ရြက္ပါမည္။ ထိုလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ား ရွာေဖြေလ့လာျခင္း ႏွင္႔ ကြင္းဆင္း ေလ႔လာျခင္း ႏွစ္မိ်ဳးပါ၀င္သည္။ ဤေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းအား လုပ္ေဆာင္မည့္ အဖြဲ႕မ်ား သည္ အဓိက က႑တစ္ခုျခင္းစီလိုက္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းအျပင္ ျမန္မာျပည္တြင္ စိန္ေခၚမႈရွိေနသည့္ က႑တိုင္းႏွင္႔ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ ကိိစၥရပ္မ်ား (cross-cutting issues) ျဖစ္သည့္ လယ္ယာေျမ ရရွိေရး၊ အလုပ္သမားအေရး၊ လက္နက္ကိုင္ပ႗ိပကၡႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားအေရးတြင္ အေသးစိတ္ သုေတသနမ်ားလည္း လုပ္ေဆာင္ပါမည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ “SWIA”သည္ က႑ (Sector) တစ္ခုလံုးအား ေလ့လာေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကြင္းဆင္းလုပ္ငန္းမ်ားသည္ စီမံကိန္း အဆင့္တြင္ ေဆာင္ရြက္ေသာ လူမႈဘဝ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ဆန္းစစ္ျခင္း (Environmental and Social Impact Assessment - ESIA ) ၏ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိသည့္ ေနရာအက်ယ္အ၀န္းထက္ ပို၍ေနရာ က်ယ္ျပန္႔စြာ လုပ္ေဆာင္မည္။ ထိုလုပ္ငန္းတြင္ တိုင္းျပည္အႏွံ႔ရွိက႑အသီးသီးႏွင္႔ အဓိကသက္ဆိုင္ သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ကြင္းဆင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ားပါ၀င္သည္။
• အေကာင္းဆံုးစံံအရ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ ၿခင္းကို အစိုးရက က႑ရပ္အလိုက္ မူဝါဒမ်ားႏွင္႔ ဥပေဒမ်ား မျပဳမီ၊ ကုမၸဏီမ်ားမွ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ မလုပ္မီႏွင္႔ လုပ္ငန္းမစတင္မီ ေဆာက္ရြက္သင္႔သည္။ သို႔မွသာ ရရွိလာေသာ ရလဒ္မ်ားသည္ အလုပ္ သမားမ်ား၊ ရပ္ရြာလူမႈ အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ စားသံုးသူ မ်ားအေပၚသက္ေရာက္မႈရွိေသာ မူဝါဒမ်ားႏွင္႔ လုပ္ငန္း မ်ားကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ မူဝါဒႏွင္႔ ဥပေဒမ်ားကို ျပဳစုလ်က္ရွိရာ “SWIA”  သည္ တာ၀န္သိရွိေသာ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္လာေစရန္ ရည္ရြယ္၍ လက္ရွိက်င္႔သံုး ေနေသာ မူဝါဒမ်ားႏွင္႔ ဥပေဒမ်ားကို လည္းခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ အနာဂတ္၌ ျပဳဳျပင္ရန္ လိုအပ္ ေသာ ဥပေဒႏွင္႔ မူဝါဒမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားေပးရန္ အာရုံစိုက္ပါမည္။ ရင္းႏွီးျမုဳပ္ႏွံမႈ အဆင့္ တြင္ “SWIA”  သည္လက္ရွိ ေဆာက္ရြက္ေနေသာ စီမံကိန္းမ်ားမွ ရရွိသည္႔ အေတြ႔ အၾကဳံမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အသစ္မ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ေဖၚထုတ္မည္။ ထိုအၾကံျပဳခ်က္မ်ား သည္ လက္ရွိေဆာင္ရြက္ေနေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္လည္း အသံုး၀င္ေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ာ၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ မည္ကဲ့သို႔ို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ သံုးသပ္မႈမ်ိဳး ပါ၀င္မလဲ?

က႑တခုျခင္း၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားတြင္ အာရုံစိုက္မႈေၾကာင္႔ “SWIA”သည္ အဆင္႔အမ်ားအျပား၌ အမွန္ တကယ္ႏွင့္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ဆန္းစစ္သည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB)  သည္ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ား၏ မတူညီေသာအဆင္႔မ်ားကုိ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ လြယ္ကူေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ျပဳစုလွ်က္ရွိပါသည္။

• နိုင္ငံေတာ္အဆင့္- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ သက္ေရာက္မႈ အမ်ားစုကို အစိုးရ၏ မူဝါဒႏွင္႔ ဥပေဒမ်ားက ပံုေဖၚပါသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ က႑ဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ား၊ ဥပေဒမ်ား၏ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္ေသာ လူ႔အခြင္႔အေရး ဆို္င္ရာသက္ေရာက္မႈမ်ားကိုလည္း ဆန္းစစ္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ၿခင္းသည္ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာမႈ ေလ့လာသံုးသပ္ေသာ  မူေဘာင္တရပ္ကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး နိုင္ငံအဆင္႔ မူဝါဒမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ တိုက္ရိုက္ ႏွင္႔ သြယ္ဝိုက္သက္ေရာက္မႈမ်ား  ဆန္းစစ္ရန္ အဓိကက႑ေလးရပ္ကို ေရြးခ်ယ္ထားပါသည္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈ ကိုလည္း ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသံုးသပ္ရန္ အရင္းအျမစ္မ်ားမွ ရွာေဖြရယူမည္။ တာ၀န္ယူမႈရွိေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျမွင့္တင္ေသာ သို႔မဟုတ္ ဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ မ်ားအား က႑ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားႏွင္႔ အျခားဥပေဒမ်ား အား ေလွ်ာ့ခ်ရန္ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္းအတြက္ မူေဘာင္မရွိေသးပါ။  ထို႔ေၾကာင္႔ “SWIA” သည္ ရႈျမင္မႈအသစ္ျဖင္႔ က႑ဆိုင္ရာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင္႔ ဆက္သြယ္ ေနေသာ ဥပေဒမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသံုးသပ္ရန္ မူေဘာင္မ်ားကို ျပဳစုမည္။
• တိုင္းေဒသ သို႔မဟုတ္ ျပည္နယ္အဆင့္- တစ္ေနရာတည္းတြင္ (သို႔မဟုတ္) မနီးမေ၀းေနရာတြင္ (သို႔မဟုတ္) အေဆာက္အဦးတစ္ခုထဲတြင္ တူညီေသာက႑  တခုကို လုပ္ေဆာင္ေနေသာ လုပ္ငန္း အေျမာက္အျမားရွိသည္။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ားမွ ျဖစ္လာေသာ စုေပါင္းသက္ေရာက္မႈမ်ားသည္ လုပ္ငန္း တစ္ခုတည္းမွ ျဖစ္ေပၚေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင္႔ ကြဲျပားျခားနားေနႏုိင္ပါသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ထိုသို႔ သက္ေရာက္မႈ မ်ားကို စီမံခန္္႔ခြဲရန္ ကုမၸဏီ-အစိုးရ ပူးေပါင္းမႈ သို႔မဟုတ္ အနည္းဆံုး ကုမၸဏီ-ကုမၸဏီ ခ်င္း ပူးေပါင္းမႈ လိုအပ္သည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ၿခင္းသည္ ေဒသတြင္း သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားေရးဆြဲျပီး ကုမၸဏီမ်ားႏွင္႔ ေဒသခံ အစိုးရမ်ားမွ စုေပါင္းသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္အတြက္ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္နိုင္မည္႔ ေရြးခ်ယ္ စရာကိစၥမ်ားကို ေဖၚထုတ္မည္။
• စီမံကိန္းအဆင့္- သက္ေရာက္မႈပံုစံမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရင္းအေပၚ အလြန္မူတည္ေနေသာေၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္း သည္ က႑တြင္းရွိ စီမံကိန္းပံုစံ အမိ်ဳးမိ်ဳးကို ၾကည္႔ျပီး “သမားရိုးက်”  စီမံကိန္းတခု၏ သက္ေရာက္မႈ စာရင္းကိုျပဳစုမည္။ စီမံကိန္းမ်ားမွ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိေသာ ဆိုးက်ဳိး သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ၾကည္႔ျခင္းအျပင္ “SWIA” သည္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိေသာ ကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ႏုိင္ေျခေလွ်ာ႔ခ်ျခင္း အဆင္႔မ်ားကိုလည္း စာရင္းျပဳစုပါမည္။ ဤက႑တြင္ ရင္းႏွီး ျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားမွ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးႏွင္႔ လူ႔အခြင္႔အေရးတိုးတက္ေစေရးအတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ေဆာင္ရြက္ မည့္အဆင္႔မ်ား ေဖာ္ျပျခင္းအားျဖင္႔ “SWIA” သည္ စီမံကိန္းတခုတြင္း ေကာင္းမြန္ေသာ ရလဒ္မ်ား တည္ေဆာက္ႏုိင္မည္႔ အခြင္႔အလမ္း မ်ားကိုုတင္ျပပါမည္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) သည္ မည္သူတုိ႔အတြက္ျဖစ္ပါသလဲ ?

• အစိုးရ- အစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အဖြဲ႔၀င္မ်ားသည္ က႑ဆိုင္ရာမူဝါဒမ်ားႏွင္႔ ဥပေဒမ်ား ျပဳစုၾကသူမ်ား အေနျဖင္႔ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိေသာ ဆိုးကိ်ဳး၊ ေကာင္းကိ်ဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ခ်ိန္ဆလ်က္ တိုင္းျပည္အနာဂတ္ ဦးတည္ရာႏွင္႔ ပက္သက္၍ ေရြးခ်ယ္မႈ ျပဳၾကပါမည္။ က႑အသီးသီးတြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ လူ႔အခြင္႔အေရးအေပၚတြင္ ဆန္႔က်င္ဘက္သက္ေရာက္မႈတစ္ခ်ဳိ႕ ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္းသည္ ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ အဖြဲ႔၀င္မ်ားအတြက္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဆိုးကိ်ဳးမ်ားမွ ကာကြယ္ျခင္း့၊ ေလွ်ာ႔ခ်ျခင္း ႏွင္႔ ေကာင္းကိ်ဳးျပဳသည႔္ ကိစၥရပ္မ်ားကို ျမွင္႔တင္ႏုိင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို သံုးသပ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းေပးျဖင္႔ မူဝါဒမွတ္ျခင္း၊ ဥပေဒျပဳျခင္း၊ ခြင့္ျပဳခ်က္ေပးမႈမ်ားကို ခ်ိန္ဆမႈျပဳေစႏုိင္မည္။ သမိုင္းသင္ခန္းစာအရ အစိုးရမ်ားသည္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ စီးပြားေရး ဖြ႔႔ံျဖိဳးမႈတစ္ခုတည္း အတြက္သာ အဓိကထားျခင္း၊ လူမႈဘ၀နစ္နာခ်က္မ်ားကို ဦးစားေပးမႈ မရွိျခင္း၊ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အတိုင္း ပံုတူကူးယူလိုစိတ္မ်ား ရွိတတ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရတတ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္သူ အားလံုးအတြက္ ညီမ်ွေသာ တိုးတက္မႈ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလ်ွာ႔ခ်ျခင္းႏွင္႔ ၾကြယ္၀မႈမ်ား တိုးျမွင္႔ရန္ အတြက္ ျပဌာန္းမည့္ အရာသည္ လူ႔အခြင္႔အေရးေပၚေရရွည္ သက္ေရာက္မႈ ကိစၥမ်ားတြင္ ေသေသ ခ်ာခ်ာ သတိထား ကိုင္တြယ္မႈပင္ျဖစ္သည္။ “SWIA” သည္ အစိုးရႏွင္႔လႊတ္ေတာ္္ အဖြဲ႔၀င္မ်ားအေနျဖင့္ စီးပြားေရးက႑၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို “ပဲ႔ကိုင္သူ” အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ ဥပေဒမ်ား အေပၚတြင္ လြတ္လပ္သည္႔ သံုးသပ္ခ်က္မ်ား ေပးသြားပါမည္။
• စီးပြားေရးလုပ္ငန္း- စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားသည္လည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ား အား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္ၿခင္းမွ ေကာင္းကိ်ဳးရၾကပါမည္။ အဘယ္ေၾကာင္႔ဆိုေသာ္ ကုမၸဏီမ်ားသည္ လုပ္ငန္းက႑ တစ္ရပ္လံုးမွ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိေသာ စုေပါင္းသက္ေရာက္မႈမ်ားကို နားလည္သိရိွနိုင္ ေသာေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ “SWIA” သည္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ မဟာဗ်ဳဟာ သံုးသပ္ခ်က္ႏွင္႔ စီးပြားေရးက႑ဆိုင္ရာဥပေဒ မူေဘာင္တရပ္ ျဖစ္ေပၚေအာင္ ျဖည့္ဆည္းသြားပါမည္။ က႑ တစ္ရပ္ တြင္း လုပ္ကိုင္ရန္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္အတြက္ လူမႈေရးခြင့္ျပဳခ်က္ (Social license) ရရွိရန္လိုအပ္ေသာ အခ်က္မ်ားကို ၾကိဳတင္ သံုးသပ္ျခင္းႏွင္႔ စီမံကိန္း အဆင္႔ရွိ ျဖစ္ႏုိေျခ လူ႔အခြင္႔အေရး သက္ေရာက္မႈ မ်ားကို ပိုမိုနားလည္လာျခင္းျဖင္႔ သမားရိုးက်လုပ္ငန္းမ်ား၏ ျဖစ္ႏုိင္ေျခလူမႈေရးႏွင္႔ လူ႔အခြင္႔အေရး မ်ားကို ဘက္ေပါင္းစံုမွ သံုးသပ္မည္။  စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈတိုင္းတြင္ ျပဳလုပ္မည့္ ထူးျခားသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းမႈႏွင္႔ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေလ႔လာ၍ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား တည္ေထာင္ျခင္းျဖင္႔ ကုမၸဏီမ်ားကိုယ္တိုင္္ ျပဳလုပ္သည္႔ သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားကို ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစသည္။ ထိုသို႔ျဖင္႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားကို ထည္႔သြင္းရန္သတိျပဳမိ လာႏုိင္ပါမည္။
• အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ႏွင့္သတင္းမီဒီယာ- ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စီမံကိန္းမ်ားကို စိန္ေခၚေနေသာ လႈပ္ရွားတက္ၾကြျပီး ရွင္သန္ႏုိင္စြမ္းရွိသည္႔ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖြဲ႔မ်ား (NGOs) ရွိပါသည္။ သတင္း မီဒီယာတို႔သည္လည္း စီမံကိန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ား အေၾကာင္းကိုပိုမို ေဖာ္ျပလာၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ၎တို႔သည္ ျခံဳငံုရႈျမင္ႏုိင္မႈ သို႔မဟုတ္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ နိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို သံုးသပ္နိုင္မႈစြမ္းရည္ နည္းပါးေနႏုိင္သည္။  မူဝါဒျပဳစုျခင္း၊ စီမံကိန္း အစီအစဥ္ေရးဆြဲျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံ တကာစံမ်ားႏွင္႔ ခ်ဥ္းကပ္မႈမ်ားကို ထိေရာက္ စြြာအသံုးျပဳနိုင္ေရး တို႔တြင္ ပါ၀င္ရန္ ျမန္မာ႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ စြမ္းရည္တည္ေဆာက္မႈကို “SWIA” ကအေထာက္အကူျပဳပါမည္။ စိတ္ပါ၀င္စား ေသာ ေဒသခံ NGOs မ်ား က “SWIA” ၏ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအတိုင္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား လိုက္ပါ ေဆာင္ရြက္ျခင္း အေျခအေနမ်ားကို ေလ႔လာ ေစာင္႔ၾကည့္မႈမ်ား ျပဳလုပ္လာနိုင္ျခင္းျဖင္႔ က႑အသီးသီး ရွိ တာ၀န္ခံႏုိင္မႈ စြမ္းရည္မ်ား တိုးတက္ျမင္႔မား လာရန္ေမ်ွာ္လင္႔ပါသည္။
• ေဒသခံရပ္ရြာေနသူမ်ား- ေဒသခံ ရပ္ရြာေနသူမ်ားသည္ စီမံကိန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈကို အမ်ားဆံုး တိုက္ရိုက္ ထိေတြ႔ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား၊ ေဒသအာဏာပိုင္မ်ားႏွင္႔ ေစ႔စပ္ ညိွႏႈိင္းႏုိင္စြမ္းအားနည္းၾကျပီး လည္းေကာင္းတို႔ ၾကံဳေတြ႔ေနသည္႔ အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ားကို နိုင္ငံ တကာစံမ်ားေပၚ မူတည္ျပီး ေတာင္းဆိုနိုင္မႈမရွိပါ။ “SWIA”  သည္ ထိုကဲ႔သို႔ အားနည္းခ်က္မ်ားကို အေထာက္အကူျပဳ ရန္ရည္ရြယ္ပါသည္။
• အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား- ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ျဖစ္တည္စ အလုပ္သမားသမဂၢ လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္း တစ္ခုခ်င္း တြင္သာ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးက႑တရပ္လံုး ပါ၀င္နိုင္မႈ မရွိေသးပါ။ သမဂၢေပါင္း ၆၀၀ ေက်ာ္ ရွိသည္႔အနက္ ၆၀ ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ လယ္သမားအင္အားစုမ်ားျဖင္႔ ဖြဲ႔စည္းထားၾကၿပီး ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ စက္ရုံအဆင္႔တြင္သာ ရွိၾကပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားေရးရာအဖြဲ႔ (ILO) မွ သမဂၢမ်ား၏ စြမ္းရည္ျမွင္႔တင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္္ေနေသာ္လည္း အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခု ယူရမည္ျဖစ္ပါသည္္။  အလုပ္သမားမ်ား ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ျပႆနာအမ်ားစုသည္ စီးပြားေရးက႑ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ဆင္တူမႈ ရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ၿခင္း သည္ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားအတြက္ အလယ္အလတ္ကာလ ႏွင့္ ေရရွည္ကာလတြင္း ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္ရန္မ်ားကို အသိေပးႏုိင္မညျ္ဖစ္သည္။
• အလွဴရွင္မ်ား- ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအတြက္ အကူအညီေပးသည့္ နိုင္ငံျခားအစိုးရမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္တြင္းရွိ အဓိက စီးပြားေရးက႑မ်ား၏ လူ႔အခြင္႔အေရး သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ပိုမိုနားလည္ ရန္ ဤေလ့လာဆန္းစစ္မႈ ကို အသံုးျပဳႏုိင္သည္။ ထို႔အျပင္ အလႈရွင္တို႔သည္ လူ႔အခြင္႔အေရးကို ေလးစားေသာ၊ ကာကြယ္ေသာ မူဝါဒမ်ားကို ေထာက္ခံၿပီး ကူညီမႈကို ခ်ိန္ညိွႏုိင္ပါသည္။ နည္းပညာ အေထာက္အပံ့မ်ား ေပးျခင္းကိစၥရပ္မ်ားတြင္လည္း သံုးႏုိင္သည္။

ေဒသခံႏွင္႔ နိုင္ငံျခား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွ တာ၀န္သိသိ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ၿခင္း (SWIA) က မည္သုိ႔ေသာ အေျဖမ်ား ေပးႏုိင္ပါလဲ?

လူ႔အခြင္႔အေရးကို ကာကြယ္ရန္ မည္သည့္သက္ေရာက္မႈဆန္းစစ္ခ်က္ကမွ ေသခ်ာေပါက္ အာမခံနိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာအစိုးရမွ ဆီေလ်ာ္ေသာ ဥပေဒမ်ားခ်မွတ္မႈ၊ က်င္႔သံုးမႈႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး အျပဳစိ္တ္ရွိျခင္း၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားမွ တစ္စိုက္မတ္မတ္ျဖင္႔ တာ၀န္သိရွိေသာ အေလ႔အထမ်ားကို လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္ျခင္းတို႔လိုအပ္ ပါသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား က႑အလိုက္ ေလ႔လာဆန္းစစ္ၿခင္း “SWIA”သည္ အလုပ္သမားမ်ား၊ ရပ္ရြာေနသူမ်ား၊ စားသံုးသူမ်ား ႏွင္႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အေပၚ က်ေရာက္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ အႏၱရာယ္မ်ား၊ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို မီးေမာင္းထိုးျပႏိုင္ပါမည္။ ဤသို႔ အႏၱရာယ္မ်ားမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ျခင္း၊ အႏၱရာယ္ေလွ်ာ႔ခ်ျခင္းႏွင္႔ ရရွိနိုင္သည္႔ အကိ်ဳးမ်ားအား ျမင္သာေစျခင္းျဖင္႔  စီမံကိန္း ေရးဆြဲသူမ်ား၊ အဆံုး အျဖတ္ခ်မွတ္သူမ်ား၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင္႔ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ စိတ္ပါ၀င္စားလာေအာင္ အားေပးလႈံ႕ေဆာ္ေပးသြားမည္ျဖစ္သည္။

Share:

ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ သတင္းေဆာင္းပါး

Assessing the Impacts of Selected Business Sectors on Myanmar Society

ဆက္လက္ေဖာ္ျပမည့္ သတင္းေဆာင္းပါး

Vicky Bowman Appointed to Lead Myanmar Centre for Responsible Business