English
မြန်မာ
မြန်မာ (unicode)
သတင္းတု၊သတင္းမွား မ်ား (မဟုတ္မမွန္သတင္းမ်ား) ကို တုံ႔ျပန္ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ရန္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ျမန္မာ့ဒီဂ်စ္တယ္ အခြင့္အေရးဖိုရမ္ စတင္က်င္းပ
တတိယအႀကိမ္ေျမာ က္ ျမန္မာဒီဂ်င္တယ္အခြင့္အေရးဖိုရမ္ ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ယေန႔စတင္က်င္းပလ်က္ ရွိသည္။ ကမာၻတဝန္းမွ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြ င့္၊ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ႏွ င့္ သ တင္းရရွိ ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ စိတ္ပါဝင္စားသူ ၂၄၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္လ်က္ရွိၾကသည္ ။
ဖိုရမ္သို႔ ပို႔ေဆာင္ေရးႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီး ဌာန၊ အလုပ္သမားေရး ၊ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ၊ ဘာသာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ႀကီးဌာနမ်ားမွ အဆင့္ျမင့္အရာရွိႀကီးမ်ား ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ မ်ား ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ၊ လူ႔အခြင့္အေရးလွဳပ္ရွားသူမ်ား၊ သတင္းမီဒီယာမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားလည္း ပါဝင္တက္ ေရာက္ၾကသည္။
ႏွစ္ရက္တာ က်င္းပမည့္ ျမန္မာဒီဂ်စ္ စ္တယ္ အခြင့္အေရးဖို ရမ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီဂ်စ္တယ္ အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ အေျခအေန၊ ႏိုင္ငံတကာအေတြ႕အႀကဳံမ်ား ကို ေလ့လာျခင္း ၊ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ေဆာင္ ႐ြက္မည့္ လုပ္ငန္းစြမ္းေဆာင္ရ ည္ တည္ေဆာက္ျမႇင့္တင္ျခင္း ဆိုင္ရာ ဦးစားေပးအစီအစဥ္မ်ားကို အစိုးရတာဝန္ရွိသူမ်ား၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ သတင္းမီဒီယာမ်ားႏွင့္ နည္းပညာနယ္ပယ္ တာဝန္ရွိသူမ်ားႏွ င့္ ပူးေပါင္းပါဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ အေျခအေနမ်ားကို ေဖာ္ထု တ္ ေဆြးေႏြးၾက မည္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၆ ႏွင့္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ ဖိုရမ္မ်ားကဲ့သို႔ပ င္ ယခုႏွစ္ဖိုရမ္၏ ဦးတည္ခ်က္မ်ားမွာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြ င့္၊ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ရရွိပိုင္ခြင့္တို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာဒီဂ်စ္တယ္ အခြင့္အေရးဖိုရမ္ကို Freedom of Expression Myanmar (FEM) အဖြဲ႕၊ Myanmar Centre for Responsible Business (MCRB)၊ Myanmar ICT Development Organization (MIDO) ႏွင့္ Phandeeyar အဖြဲ႕တို႔ ပူးေပါင္းက်င္းပျခင္းျဖစ္ၿပီး ဆြီဒင္သံ႐ုံး (Embassy of Sweden) ႏွင့္ Heinrich-Böll-Stiftung Myanmar တို႔မွ ပံ့ပိုးကူညီခဲ့သည္။
ပို႔ေဆာင္ေရးႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးဝန္ႀကီး ဌာန အၿမဲတမ္းအတြင္းဝန္ ဦးစိုးသိမ္းက
“အစိုးရအေနနဲ႔ e-government ကို တည္ေဆာက္ရာနဲ႔ digital economy ကိုျမႇင့္တင္ရာမွာ သင့္ေလ်ာ္တဲ့မူဝါဒေတြ၊ စည္းမ်ဥ္းမူေဘာင္ေတြေဖာ္ေဆာင္ ေပးဖို႔ ေဆာင္႐ြက္ေနပါတယ္။ အဲ့လို ေဆာင္႐ြက္ရာမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာ တဲ့ လူထုအစည္းအေဝးပြဲေတြျပဳလုပ္ၿပီး ျပည္သူ႔ရဲ႕အသံကို ပါဝင္ႏိုင္ေစဖို႔အ တြက္ အဆင့္ဆင့္လုပ္ေဆာင္သြားမွာပါ ။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေနနဲ ႔ အြန္လိုင္းအသုံးျပဳသူေတြနဲ႔အတူ သူတို႔ရဲ ႕ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ကိုလ ည္း ကာကြယ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္” ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။
အဓိကအမွာ စကားေျပာၾကားသူမ်ားျဖစ္သည့္ Staffan Herrstrom မွတာဝန္ရွိသူ၊ ဖိုရမ္ကို အဓိက ပံ့ပိုးသူျဖစ္သည့္ ဆြီဒင္သံအမတ္ႀကီး၊ Myanmar Now သတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ဦးေဆြဝင္း တို႔ကလည္း ဒီဂ်စ္တယ္ေခတ္တြင္ ျမန္မာသတင္းသမားမ်ား ရင္ဆိုင္ႀကဳံေတြ႕ေနရသ ည့္ အခက္အခဲ မ်ားအေၾကာင္ း ေဟာေျပာၾကသည္။ ဦးေဆြဝင္း အေ နျဖင့္ ၎၏ေဖ့စ္ဘုတ္စာမ်က္မွာတြင္ ဦးဝီရသူႏွ င့္ သက္ဆိုင္သည့္သတင္ းတစ္ပုဒ္ ျဖန႔္ေဝခဲ့ျခင္းအတြက္ ဦးဝီရသူအား ေထာက္ခံသူတစ္ဦးက ဆက္သြယ္ ေရး ဥပေဒပါ ပုဒ္မ ၆၆ (ဃ) ျဖင့ ္ အမႈဖြင့္တရားစြဲဆိုခဲ့ရာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာသည့္အခ်ိ န္ထိ ရင္ဆိုင္ ေနရဆဲျဖစ္သည့္ တရားခြင္အေၾကာင္းကိုလည္း ဦးေဆြဝင္းက ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့သည္။ Myanmar Now သတင္းဌာနက ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ဇီးပင္ႀကီးႏွင့္ ေဖာင္ႀကီး ဗဟိုဝန္ထမ္း တကၠသိုလ္မ်ားရွိ သင္ၾကားပို႔ခ်ခ်က္အခ်ိဳ႕သည္ ေဖ့စ္ဘုတ္ စာမ်က္ႏွာေပၚရွိ သတင္းအမွားမ်ားကို အေျခခံလ်က္ရွိသည္ကို ဦးေဆြဝင္းက ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့သည္။
“ကြၽန္ေတာ္တို႔ အေမွာင္ထုထဲက လြတ္ေျမာက္လာၿပီး အခုအခ်ိန္မွာေတာ့လမ္းေပၚေရာက္ေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ လမ္းေပ်ာက္ေနတုန္းပဲ။ တကယ္ေကာင္းမြန္တဲ့ စာနယ္ဇင္းပညာဆိုတာ အျဖစ္မွန္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၿပီး အမွန္တရားကို မီးေမာင္းထိုးျပရမွာပါ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို စကားလုံးေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပခြင့္ရမယ့္ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေပးလိုက္ၿပီျဖစ္ေပမယ့္ ေနာက္ကြယ္မွာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ မျမင္ရတဲ့ လက္ေတြဟာ ရွိေနဆဲပါ။ အခုက အမွန္တရားကို အားလုံးဆီေဝမွ်ေပးဖို႔အတြက္ ႀကီးမားတဲ့ အနစ္နာခံမႈေတြကို ျပဳလုပ္ဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်ိန္တစ္ခုကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ တရားမွ်တမႈကို ရရွိေအာင္ႀကိဳးပမ္းရာမွာ အစိုးရနဲ႔ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ေနရာအတည္တက်ရွိၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႔နဲ႔ အမွန္တရားကို ကာကြယ္ေပးဖို႔ တစ္စိုက္မတ္မတ္ရွိလာတဲ့အထိ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘက္ကေန မတုန္လႈပ္ မယိမ္းယိုင္ပဲ ျဖစ္ေနမွ ရမွာပါ။ အစိုးရဝန္ထမ္း အရာရွိေတြဟာ ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚက မဟုတ္မမွန္သတင္းေတြကို အေျခခံၿပီး ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးခံေနရတယ္ဆိုရင္ အစိုးရရဲ႕ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အစီအစဥ္ေတြက ဘာမ်ား ေမွ်ာ္လင့္စရာရွိလဲ" ဟု Myanmar Now သတင္းဌာန အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ဦးေဆြဝင္းက ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့သည္။
ယူေကႏိုင္ငံရွိ အန္ဂလီယာအေရွ႕ပိုင္းတကၠသိုလ္မွ ဒီဂ်စ္တယ္အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ကြၽန္းက်င္သူ ေဒါက္တာေပါဘာနယ္ (The Internet, Warts and All: Free Speech, Privacy and Truth (Cambridge University Press, 2018) ကိုေရးသားခဲ့သူ)က ဖိုရမ္သို႔ ဗြီဒီယို႐ုပ္သံျဖင့္ အမွာစကားေျပာၾကားရာတြင္ ေငြေၾကးရွာရန္ႏွင့္ ႀကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္ရန္ သတင္းမွား သတင္းတုမ်ား (မဟုတ္မမွန္သတင္းမ်ား) မည္သို႔ ဖန္တီးေလ့ ရွိၾကပုံ၊ အမွန္တကယ္ျဖစ္ပ်က္ေနသည္ထက္ ယုံႏိုင္ဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ခ်ဲ႕ကားေရးသားေနၾကပုံ၊ အလ်င္ အျမန္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစရန္ အလို႔ငွာ ဆိုရွယ္မီဒီယာ၊အထူးသျဖင့္ ေဖ့စ္ဘုတ္မွတဆင့္ ျဖန႔္ေဝေနၾကပုံတို႔ကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ သတင္းအမွားမ်ားကို ကိုင္တြယ္ရန္နည္းလမ္း ၂ ခုအေနျဖင့္
"ပထမဦး စားေပးအေနျဖင့္ ကြၽမ္းကြၽမ္းက်င္က်င္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးထားသည့္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားမွတဆင့္ စစ္မွန္ၿပီး၊ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားျဖစ္ေစရန္၊ ဒုတိယ နည္းလမ္းအေနျဖင့္ အေသးအဖြဲ သတင္းမွားေလးမွ်ကိုပင္ စိစစ္သုံးသပ္ျခင္းႏွင့္ မ်ားစြာေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုေဆာင္းျခင္းျဖင့္ ေဖ့စ္ဘုတ္ႏွင့္ အျခားဆိုရွယ္မီဒီယာ၏ အခန္းက႑ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ၿပီး မိမိကိုယ္ပိုင္ လြတ္လပ္ခြင့္ တိုးတက္လာေစရန္ျဖစ္သည္။ သတင္းမွားမ်ားကို ရင္ဆိုင္ရန္ အင္အားခ်ိနဲ႔လြန္းသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္၎အခ်က္ ၂ ခ်က္က စိန္ေခၚမႈျဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား အေနျဖင့္ သတင္း အခ်က္အလက္ ရရွိႏိုင္မႈအေျခအေနကို ေလ်ာ့ပါးေစသည့္ ေဖ့စ္ဘုတ္အသုံးျပဳမႈ တက္ႏိုင္သမွ်ေလွ်ာ့ခ် ရန္လည္း ေဒါက္တာေပါဘာနယ္က တိုက္တြန္းေျပာၾကားသည္။
ဝိုင္းဖြဲ႕ေဆြးေႏြးျခင္းအစီအစဥ္တြင္ ပါဝင္သည္မ်ား
လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုေရးသားခြင့္
- အင္တာနက္တြင္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျခင္း အျမင္သေဘာထား
- အင္မတန္ ထိရွိလြယ္သည္ ။တိတ္ဆိတ္စြာေနပါ။
- •ဖ့စ္ဘုတ္ဖြဲ႕စည္းပုံက မွ်မွ်တတရွိသလား၊
ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့
- ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ e-government ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း၊ ယုံၾကည္မႈတည္ေဆာက္ရာျခင္း၏ အတားအဆီး မ်ား၊
- ဆိုက္ဘာလုံၿခဳံေရးျမႇင့္တင္ေဆာင္႐ြက္ျခင္းႏွင့္ ဆိုက္ဘာမႈခင္းတိုက္ဖ်က္ျခင္းမ်ားအတြက္ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းႏွင့္ မူေဘာင္မ်ားေနရာတက် မွန္မွန္ကန္ကန္ ရွိေစေရး၊
- အခ်က္အလက္ကာကြယ္ ျခင္း၊ သက္ေသာင့္သက္သာဝန္းက်င္အေျခအေနကို မွ်တေအာင္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း၊ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လုံၿခဳံေရး။
ရပိုင္ခြင့္
- အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ အင္တာနက္္၊ ကတိကဝတ္မ်ားႏွင့္ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ား
- ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မီဒီယာ ကြၽမ္းက်င္တက္ေျမာက္မႈ ျမႇင့္တင္ျခင္း၊
- ဒီဂ်စ္တယ္ေျဖရွင္းနည္းမ်ားျဖင့္ မသန္စြမ္းအေျခအေနမွ လြတ္ေျမာက္ျခင္း
- လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း ခ်ိတ္ဆက္မႈ၊ 'Last Mile' အက္ပလီေကးရွင္းျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေျဖရွင္း
တင္ျပေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကို မၾကာမီ လႊင့္တင္ေပးပါမည္။
လြတ္လပ္ေသာ ေဆြးေႏြးမႈအစီအစဥ္မ်ားတြင္ လူအမ်ားစုအက်ိဳးအတြက္ အြန္လိုင္းကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေဆြးေႏြးရာတြင္ ဥပေဒျပဳလုပ္ငန္းစဥ္ မ်ားအေၾကာင္း အြန္လိုင္းမွ သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူျခင္း၊ ဆိုရွယ္မီဒီယာ၊ မကၠဆီကိုေ႐ြးေကာက္ပြဲ၊ ျမန္မာ့ဥပေဒအရ ဒီဂ်စ္တယ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ေရးရာႏွင့္ တရားစီရင္ေရး၊ အြန္လိုင္းတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခြင့္အေရး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းမီဒီယာ ေကာင္စီ၊ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာ၊ တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္ျခင္း၊ မသန္းစြမ္းသူမ်ားအတြက္ အိုင္စီတီႏွင့္ အလုံးစုံလႊမ္းၿခဳံႏိုင္မႈပုံစံတို႕ကို ေဆြးေႏြးမည္ ျဖစ္သည္။
ဒီဂ်စ္တယ္ဆိုင္ရာ က်န္းမာသန႔္ရွင္းမႈႏွင့္ ဒီဂ်စ္တယ္ လုံၿခဳံမႈ စသည့္အေၾကာင္း အရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ ျဖည့္စြက္သင္တန္းသစ္တစ္ခု က်င္းပေပးသြားမည္ျဖစ္သည္။
