ေျမယာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခုခံကာကြယ္သူမ်ားႏွင့္ လူထုပါဝင္မႈတို႔သည္ ၂၀၁၆ခုႏွစ္အတြက္ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ထိပ္တန္းျပႆနာသံုးခုျဖစ္သည္။

၂၀၁၆ခုႏွစ္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ထိပ္တန္းျပႆနာမ်ားမွာ ေျမယာ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခုခံကာကြယ္သူမ်ားႏွင့္ လူထုပါဝင္မႈတို႔ျဖစ္သည္ကို အက်ိဳးစီးပြား ပါဝင္ပတ္ သက္သူမ်ားအား ေအာက္တိုဘာလႏွင့္ ႏိုဝင္ဘာလအတြင္း အြန္လိုင္းမွတဆင့္ စစ္တမ္းေကာက

ေျမယာအေရးသည္ စာရင္းတြင္ ထိပ္တန္းမွဦးေဆာင္ေနသည္။ (၂၀၁၁) မတိုင္ခင္က စစ္အစိုးရက ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ ရွဳပ္ေထြးေသာအေလ့အထမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေက်ာ္လႊားေနရဆဲျဖစ္သည္။ ၄င္းအခ်ိန္မွစၿပီး ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရေသာ (ေျမယာဆိုင္ရာ) အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း မေျဖရွင္းရေသး ေသာကိစၥမ်ားလည္း  က်န္ေသးသည္မ်ားရွိေနေသးသည္။ ေျမယာ အသံုးခ်မႈ မူဝါဒကလည္း မူၾကမ္း အဆင့္သာရွိေသးသည္။ ဥပေဒအျဖစ္ခ်မွတ္ၿပီးလွ်င္ပင္ ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ႏွင့္ ဥပေဒသစ္မ်ား ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္ေနေသးသည္။ ၄င္းဥပေဒသစ္မ်ားသည္ ရွဳပ္ေထြးၿပီး ထိခိုက္လြယ္ေသာ ဌာေန တိုင္းရင္းသားမ်ားအေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးဆိုင္ရာအေရးမ်ား ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပိုင္းႏွင့္ အစိုးရပိုင္းမွ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ 

ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမႈ (consultations) မ်ားမွ ရရွိသည့္ထိပ္တန္း(၁၀) ခ်က္အနက္ အေရးပါေသာအခ်က္ တစ္ခုမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ခုခံကာကြယ္သူမ်ားအေရးျဖစ္သည္။ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း လူ႔အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ ခုခံကာကြယ္သူမ်ား၏ အခြင့္အေရးအေျခအေန တိုးတက္လာေသာ္လည္း ၂၀၁၅ခုႏွစ္ အတြင္းတြင္ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ေျမသိမ္းခံလယ္သမားမ်ား၏ ဆႏၵျပမႈမ်ား၊ ဆိုးက်ိဳး ရွိေသာ သတၱဳတြင္းတူးလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆန္႔က်င္သည့္ေဒသခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ လူမႈကြန္ယက္

မီဒီယာမ်ားတြင္ မိမိအျမင္ကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေဖာ္ထုတ္သူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ျခင္းႏွင့္ ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္ကို ေတြ႕ေနရေသးသျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ရွိေနေသးသည္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က လူ႔အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ၿပီး မတရားဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္မႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပသူမ်ားကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ေပးမည္ဟု ကတိျပဳထားသည္။

လူထုပါဝင္မႈမွာ ၂၀၁၆အတြက္ ထပ္တန္းအေရးပါမႈသံုးခ်က္တြင္ ေနာက္ဆံုးအခ်က္ျဖစ္သည္။ ဒီမို ကေရစီေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စတင္ျပဳလုပ္လာေသာ ၂၀၁၂ခုႏွစ္အတြင္းတြင္ အေနာက္ႏိုင္ငံမွ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ားဝင္ေရာက္လာေသာအခါ အစိုးရႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ေဒသခံျပည္သူ မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံျခင္း၊ လူထုညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးျခင္းမ်ားကို အဓိပၸယ္ျပည့္ဝေအာင္ ျပဳလုပ္လာၾက သည္။ ၂၀၁၆တြင္ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အေျပာင္းအလဲအတြက္ ေျခလွမ္းသစ္စေနေသာအခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး တာ ဝန္ယူမႈရွိေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လူထုပါဝင္မႈအားေကာင္းလာေစရန္မွာ စိန္ေခၚမႈေရာအခြင့္ အလမ္းပါရွိေနသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈမ်ားအားဆန္းစစ္ျခင္း လုပ္ထံုးလုပ္နည္း (environmental impact assessment (EIA) procedures) မူႀကမ္းေရးအရ လုပ္ငန္းစီးမံကိန္းမ်ား တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလည္း မျဖစ္မေနေပးရမည့္အျပင္္ ေဒသခံျပည္သူမ်ား ႏွင့္ထိေတြ႔ ဆက္ဆံျခင္း (public engagement) ျပဳလုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္အထိ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာျခင္းမရွိေသးေပ။ ေဒသခံမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနည္းဗ်ဴဟာတြင္ ထည့္သြင္း လုပ္ေဆာင္ျခင္းရွိမရွိ၊ ကုမၸဏီမ်ား၏တာဝန္ယူမႈရွိမရွိ စသည္တို႔ကို ေစာင့္ၾကည့္ေသာလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ေနသည့္ အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကိုလညး္ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္သည့္ အရည္အေသြးမ်ား ရွိလာေအာင္ ေထာက္ပ့ံေပးရန္လိုအပ္သည္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာဝန္ယူမႈရွိေရးအေထာက္အကူျပဳဌာန(MCRB) ၏ တည္ေထာင္သူ မိဘအဖြဲ႔ အစည္းျဖစ္ေသာ (Institute for Human Rights and Business-IHRB) ကကမၻာလံုးဆိုင္ရာ  အြန္လိုင္းစစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့ၿပီး ျမန္မာ၊ကိုလံဘီယာႏွင့္ ကင္ညာႏိုင္ငံတို႕တြင္လည္း ႏိုင္ငံအလိုက္ စစ္တမ္းမ်ား ေကာက္ယူခဲ့သည္။ ၄င္းစစ္တမ္းကလာမည့္ ၂၀၁၆ခုႏွစ္အတြက္ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ ထိပ္တန္းျပႆနာ(၁၀)ခုကို ဆုံးျဖတ္ရာတြင္ အကူအညီေပးပါသည္။ ၄င္းထိပ္တန္း ျပႆနာ(၁၀)ခုကို ဒီဇင္ဘာ(၁၀)ရက္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးေန႕တြင္ ေၾကျငာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ http://www.ihrb.org/top10/2016.html

IHRB ၏ထိပ္တန္းျပႆနာ(၁၀)ခုမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။ (၄င္းတို႔ကို အေရးပါမႈအစီ အစဥ္အတိုင္း စီထားျခင္း မဟုတ္ပါ။)

• စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးႀကီး၊ ကိန္းဂဏန္းႀကီးႀကီးတို႔ေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးသက္ေရာက္မႈကို နားလည္သိရွိေအာင္ အျမင္ဖြင့္ေပးျခင္း၊ (ကိုယ္ပိုင္အခ်က္အလက္မ်ားအတြက္) အကာ အကြယ္ေပးမႈကို ေသခ်ာေစျခင္း။
• ခြဲျခားဆက္ဆံမႈကို တိုက္ဖ်က္ျခင္းျဖင့္ မတူညီေသာအဖြဲ႔အစည္းမ်ား(လူမ်ား)ကို တန္ဖိုးထားတတ္သည့္ေရရွည္တည္တံေသာ စီးပြားေရးဦးေဆာင္မႈရွိျခင္း။
• အဓမၼေစခိုင္းမႈႏွင့္လူကုန္ကူးမႈကိုတိုက္ဖ်က္သည့္ဦးေဆာင္မႈအဟုန္ကို ေရရွည္တည္တ့့ံေစ ျခင္း။
• စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ က်င့္သံုးရမည့္ နစ္နာမႈကုစားခ်က္မ်ား က်င့္သံုးျခင္းဆိုေသာ ေမ့ေလ်ာ့ေနေသာမ႑ိဳင္အား အေရးပါေသမ႑ိဳင္ျဖစ္လာေစရန္ (စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ စီမံကိန္းမ်ား)ေၾကာင့္ ထိခိုက္မႈမ်ားကို သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ အကာ ကြယ္ေပးျခင္း။
• စီးပြားေရးလုပ္ငနး္မ်ားက လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အေလးဂရုျပဳအားထုတ္ႀကိဳးပမ္းမႈ လုပ္ငန္း စဥ္တစ္ရပ္(due diligence)ကို လုပ္ကိုင္ေစရန္အစိုးရကလညး္ ဥပမာစံျပျဖစ္ေနျခင္း၊ ဥပေဒ ႏွင့္အညီ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း။
• စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ရာသီဥတုဆိုင္ရာလုပ္ငန္းစဥ္(ဥပမာ-ကာဗြန္ေလ်ာ့ခ်ေရး)မ်ားတြင္ ပါဝင္ျခင္းျဖင့္ လူ႕အခြင့္အေရးႏွင့္ ရာသီဥတုဆိုင္ရာဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း။
• ကုလသမဂၢ၏ ေရရွည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား (UN Sustainable Development Goals )အေကာင္ထည္ေဖာ္ရာတြင္ ကြာဟခ်က္မ်ားကို ဂရုျပဳျခင္း။
• အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကိုလည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားက ေထာက္ခံကာကြယ္ေပးရန္။
• စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမ်ားလုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို စာေတြ႕မဟုတ္ဘဲလက္ေတြ႕ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
• ၂၀၁၆ခုႏွစ္ကို ႀကီးမားေသာအားကစားပြဲမ်ားေၾကာင္း လူ႕အခြင့္အေရးထိခိုက္မႈမ်ား မရွိေစရန္လုပ္ကိုင္ႏို္င္မည့္ အိုလံပစ္ႏွစ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အခက္အခဲကို ရင္ဆိုင္ေက်ာ္လႊားျခင္း။

Share:

ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ သတင္းေဆာင္းပါး

Ngapali Beach - Paradise Lost?

ဆက္လက္ေဖာ္ျပမည့္ သတင္းေဆာင္းပါး

Children’s Rights and Business Principles in Asean