ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာ၀န္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB) က ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ပြင့္သစ္စ စီမံကိန္း (သို႔မဟုတ္) ျမန္မာ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေရးစီမံကိန္း (TiME) အစီရင္ခံစာကို ယေန႔ စတင္ထုတ္ျပန္လိုက္ပါသည္။

ဤအစီရင္ခံစာကို ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အႀကီးဆံုး ကုမၸဏီႀကီး ၁၀၀ ၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္ေပၚတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံ၍ ေလ့လာထားၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ စီမံေဆာင္ရြက္မွဳ ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ပံုမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး၊ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈ၊ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာမႈ၊ က်န္းမာေရး၊ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ အေပၚသက္ေရာက္မႈ ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ၎စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ေဖာ္ျပ ခ်က္မ်ားကို ေလ့လာသံုးသပ္၍ အကဲျဖတ္ အမွတ္ေပးထားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကုမၸဏီမွ ထုတ္ျပန္ ထားသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုသာ အေျခခံ၍ အကဲျဖတ္ အမွတ္ေပး ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး ၎တို႔၏ အမွန္တကယ္ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားကို ကြင္းဆင္း သုေတသန ျပဳလုပ္ထားျခင္း မဟုတ္ပါ။ အစီရင္ခံစာ၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈရွိေသာ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားကို တိုးျမွင့္လုပ္ေဆာင္လာေစရန္ တိုက္တြန္း အားေပးျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။

၂၀၁၄-ခုႏွစ္တြင္ အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ ကုမၸဏီမ်ားက ၂၀၁၅-ခုႏွစ္တြင္လညး္ ဆက္လက္ၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳတြင္ အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္သည္ကို  ၂၀၁၅-ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာ တြင္ ေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္သည္။ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လူထုထံ ေရာက္ရွိေအာင္ ကုမၸဏီမ်ား၏ ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ား တိုးတက္လာသည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအရွိဆံုး ျမန္မာ ကုမၸဏီႀကီးမွာ Serge Pun and Associates (SPA) (၂၀၁၄-ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ နံပါတ္ ၉ ေနရာတြင္သာရွိခဲ့သည္) ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယ ပြင့္လင္းျမင္သာမွုအရွိဆံုး ကုမၸဏီႀကီးမွာ Max Myanmar (၂၀၁၄-ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ နံပါတ္ ၃ ေနရာတြင္သာရွိခဲ့သည္)ႏွင့္ KBZ က တတိယေနရာတြင္သာ ရွိေနသည္ (၂၀၁၄-ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ နံပါတ္ ၁ ေနရာမွာရွိခဲ့သည္)။ ဦးေဆာင္ကုမၸဏီႀကီးမ်ားက အခြန္ေပးေဆာင္မွဳ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဘ၀ထိခိုက္မွု ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ (ESIA)မ်ားအျပင္ ဘ႑ာေရး အခ်က္လက္မ်ားကိုပါ ဝဘ္ဆိုဒ္မ်ားတြင္ေဖာ္ျပ လာၾကသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ကုမၸဏီ ၁၀၀ ထဲမွ ကုမၸဏီ ၃၉ ခုမွာ ၀ဘ္ဆိုဒ္မရွိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ အစီရင္ခံစာတြင္ သုညသာ ရရွိထားပါသည္။ ၄၀ ေလာက္ေသာကုမၸဏီမ်ားက  အုပ္စု (သို႔မဟုတ္) ကုမၸဏီခြဲမ်ား၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္ အနည္းငယ္သာေဖာ္ျပထားျခင္း (သို႔မဟုတ္) စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား၏ စီမံေဆာင္ရြက္မွဳႏွင့္ အစီရင္ခံစာကို အေထာက္အပ့ံျဖစ္ေစသည့္ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိပါ။

ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာ၀န္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB) မွာ ဒါရိုက္တာ ဗစ္ကီဘိုမန္က “ ျမန္မာ့ ဦးေဆာင္ကုမၸဏီႀကီးေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳကို ကတိက၀တ္ အတိုင္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနၿပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြရဲ႔ စီမံေဆာင္ရြက္မႈ ကိုလည္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။ ဒါဟာ social licence to operate ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဖို႔ အေျခခံက်တဲ့ ႀကိဳးပမ္းမွဳ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုလည္း သူတို႔ေတြ သိလာၾကပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ပြင့္သစ္စ စီမံကိန္းမွာ ပါ၀င္ႏိုင္ဖို႔ ေမးျမန္းစံုစမ္းတဲ့ ကုမၸဏီငယ္ေလးေတြကိုလည္း  ကြ်န္မတို႔က တိုက္တြန္းအားေပးပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႕ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အရိပ္လကၡဏာေတြကို စီးပြားေရး လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ၊  အလုပ္သမားေတြ နဲ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြဆီကို အေရာက္ပို႔ေပးဖို႔ လိုတယ္ဆိုတာကို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြက နားလည္လာၾကပါတယ္။ ဒီႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ကြ်န္မတို႔ ပြင့္သစ္ကစီမံကိန္း အေသးေလးတစ္ခု စမ္းသပ္မွာပါ။ အဲ့ဒီ စီမံကိန္းမွာေတာ့ ဘယ္ကုမၸဏီငယ္ေတြ မဆို ပြင့္သစ္စစီမံကိန္းမွာ ဆႏၵအေလ်ာက္ ပါဝင္ခ်င္ရင္ ကုမၸဏီႀကီးေတြကို ေလ့လာ အမွတ္ေပး သလိုပဲ အဆင့္သတ္မွတ္ၿပီး အမွတ္ေပးေဖာ္ျပမွာပါ။

ကုမၸဏီေတြမွာ ၀ဘ္ဆိုဒ္ေတြရွိေပမယ့္ ျမန္မာ ဘာသာစကားနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြက အဂၤလိပ္လိုေဖာ္ျပထားထာထက္ နည္းတယ္။ ကုမၸဏီႀကီး ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ၀ဘ္ဆိုဒ္မရွိေသးတာ ဒါမွမဟုတ္ ေစ်းေရာင္းဖို႔အတြက္ ဖြင့္ထားတဲ့ site ေတြမွာလည္း စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရဲ႕ စီမံေဆာင္ရြက္မွဳ သတင္းအခ်က္အလက္ အနည္းငယ္ကိုပဲ ေဖာ္ထားတာ ေတြ႔ရလို႔ စိတ္ပ်က္မိပါတယ္လို႔ ဗစ္ကီဘိုမန္က ကဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မိုဘိုင္းဖုန္းနဲ႔ အင္တာနက္ သံုးစြဲမွုက ပိုၿပီးမ်ားလာပါတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္မတို႔က ဒီဆက္သြယ္ေရးနည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳၿပီး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ပါ၀င္ပါတ္သက္သူ ေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြဆီ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားဖို႔ ကုမၸဏီေတြကို တိုက္တြန္းအားေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ ကုမၸဏီႀကီးေတြကို ဘ႑ာေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္တဲ့ (non-financial) သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို အစီရင္ခံတင္ျပဖို႔  ဥပေဒအရ ေတာင္းခံတာ မရွိေသးပါဘူး။ ဆႏၵအေလ်ာက္ သတင္းအခ်က္ အလက္ေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားျခင္းဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့နားလည္မွဳေတြ၊ ယံုၾကည္မွဳေတြကို ရရွိဖို႔ အလားလာေကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီေတြက လူထုကိုေပးထားတဲ့ ကတိအတိုင္း လိုက္နာေဆာင္ရြက္မွဳ ရွိ၊မရွိကို ေဒသတြင္း မီဒီယာေတြနဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေလ့လာၾကလိမ့္မယ္လို႔ ကြ်န္မတို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

သဘာ၀သယံဇာတ က႑ေတြမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြဖက္ကို ျပန္လွည့္ရမယ္ဆိုရင္လည္း SMART၊ Parami နဲ႕ Myanmar Petroleum Resources Limited (MPRL) တို႔လို ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔/၀န္ေဆာင္မွဳ က႑မွာ ပါ၀င္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာကုမၸဏီေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ျမန္မာကုမၸဏီေတြၾကားမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈအတြက္ ဦးေဆာင္သူေတြျဖစ္လာဖို႔ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္ ေနတာေတြကို ေတြ႔ျမင္ေနရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာက္စိမ္း တူးေဖာ္ေရးႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ကုမၸဏီေတြအတြက္ေတာ့ ျပႆနာမဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ ေဖာ္ေဆာင္ေရး (EITI) အဖြဲ႔၀င္ေလာင္း ႏိုင္ငံျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာ ကုမၸဏီေတြအတြက္ ဒီက႑ကေန သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြကို ဆႏၵအေလ်ာက္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားမယ့္ အခြင့္အေရး တစ္ခုရွိေနၿပီး သယံဇာတ က်ိန္စာတားဆီးေရးအတြက္လည္း အကူအညီျဖစ္မယ္လို႔ ဗစ္ကီဘိုမန္က သံုးသပ္ေျပာဆိုပါသည္။

ဒီႏွစ္ကေတာ့ ပြင့္သစ္စစီမံကိန္း အစီရင္ခံစာမွာ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို  ျမန္မာကုမၸဏီေတြအျပင္ အစိုးရ၊ ၂၀၁၆ လႊတ္ေတာ္ ( အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကုမၸဏီမ်ား အက္ဥပေဒႏွင့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံသားမ်ား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ ဥပေဒေတြကို ျပင္ဆင္ဖို႔ )၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြ၊ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႔အစည္း ေတြနဲ႔ သတင္းမီဒီယာမ်ား ေတြအတြက္ကိုပါ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၂၀၁၆-ခုႏွစ္မွာလည္း အလားတူ သုေတသနလုပ္ငန္းကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားမွာပါ။ ဒီစီမံကိန္းနဲ႔  ပတ္သက္ၿပီး တိုးတက္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ ဆိုတဲ့ အႀကံေပး တာေတြကိုလည္း MCRB က ႀကိဳဆိုပါတယ္။

 

ေနာက္ခံအေၾကာင္း

၁။ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑ တာဝန္ယူမႈရိွေရး အေထာက္အကူျပဳဌာန (MCRB) ကိုယူေက အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအဖြဲ႕ (Institute for Human Rights and Business)ႏွင့္ ဒိန္းမတ္ လူ႕အခြင့္အေရးအဖဲြ႕အစည္း(Danish Institute for Human Rights)တို႔ ပူးေပါင္းဖဲြ႔စည္းၿပီး ယူနိုက္တတ္ကင္းဒမ္၊ ဒိန္းမတ္၊ေနာ္ေဝ၊ ဆြစ္ဇာလန္၊နယ္သာလန္၊အိုင္ယာလန္တို႔က ေထာက္ပံ့ေပးပါသည္။ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ်က္မ်ားေပၚမႈတည္၍ ႏိုင္ငံတကာစံခိ်န္စံညႊန္းႏွင္႔အညီ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တာဝန္ယူမႈရိွေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေပၚေပါက္လာရန္လိုအပ္ေသာ အသိပညာ၊ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ စကား၀ိုင္းမ်ားကို ဖန္တီးရန္အတြက္ ထိေရာက္မွုရွိၿပီး တရား၀င္မွုရွိေသာ လမ္းေၾကာင္း တစ္ခု ေပၚထြန္းေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဌာနကို ၂၀၁၃-ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ (MCRB) သည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ၊အရပ္ဘက္လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ား ၊ အစိုးရမ်ားႏွင့္အတူ ဘက္လိုက္မွုမရွိဘဲ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္း တစ္ခုျဖစ္သည္။

၂။  သုေတသနကို ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘဏၭာေရးႏွစ္တြင္ ျပည္တြင္းအခြန္မ်ားဦးစီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္ေသာ ဝင္ေငြခြန္ အမ်ားဆံုး ေပးေဆာင္ထားသူစာရင္း(၁ဝဝ၀)ႏွင့္ ကုန္သြယ္လုပ္ငန္းခြန္အမ်ားဆံုး ေပးေဆာင္ ထားသူစာရင္း (၁ဝဝ၀) ကို အေျခခံ ေလ့လာ၍  ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ၎ကုမၸဏီမ်ား၏ ကုမၸဏီခြဲမ်ားကိုလည္း မိခင္ကုမၸဏီတစ္ခုတည္း ေအာက္တြင္  ထည့္သြင္း ထားပါသည္။ ၎ကုမၸဏီမ်ား ၏ စာရင္းအျပည့္အစံုကို သိရွိလိုပါက MCRB ၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္တြင္ ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

၃။ ကုမၸဏီမ်ား၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္ မ်ားကိုအကဲျဖတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳမည့္ ေမးခြန္း ၃၅ ခု/ အေၾကာင္းအရာမ်ား ကို အစီရင္ခံစာ၏ ေနာက္ဆက္တြင္ ေဖာ္ျပထားၿပီး သတင္းမီဒီယာမ်ားႏွင့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ေဖာ္ျပထားေသာ ကုမၸဏီမ်ားကိုလည္း ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

၄။ မတ္လတြင္ ကုမၸဏီမ်ားကို အေၾကာင္းၾကားၿပီး ၀ဘ္ဆိုဒ္ကို စတင္သုေတသနလုပ္ကာ ၎တို႔၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္တြင္ ေတြ႔ရွိေသာ သတင္းအခ်က္လက္မူၾကမ္းကိုလည္း ကုမၸဏီမ်ားထံသို႔ ေမလတြင္ ပို႔ေပးခဲ့ပါသည္။ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား (သို႔မဟုတ္) ကုမၸဏီမ်ား၏ ၀ဘ္ဆိုဒ္တြင္ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ထပ္မံတင္ေပးရန္ ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါသည္။ ဇြန္လ ၃၀ ရက္ေန႔အထိ ေဖာ္ျပထားေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုသာ ေျခခံ၍ အသံုးျပဳသြားမည့္အေၾကာင္းကိုလည္း အသိေပးခဲ့ပါသည္။

၅။ ၂၀၁၄-ခုႏွစ္ ပြင့္သစ္စ စီမံကိန္း အစီရင္ခံစာကို http://www.myanmar-responsible business.org/news/first-pwint-thit-sa-time-report.html တြင္ ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

၆။ ဤစီမံခ်က္တြင္ အသံုးျပဳသည့္ ေမးခြန္းအမ်ားစုကို နိုင္ငံတကာအဖြဲ ့အစည္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ Transparecy International ၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖဲြ႕စစ္တမ္း (Transparency in Corporate Reporting Report) (©Transparency International. All rights Reserved.) ေပၚတြင္အေျခခံထားပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖဲြ႕ စစ္တမ္း (Transparency in Corporate Reporting Report) သည္ ကုမၸဏီမ်ားနွင့္ အဂတိလိုက္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား၊ ကုမၸဏီတစ္ခုခ်င္းစီ၏ လုပ္ငန္းခြဲမ်ား၊ ရင္းႏွီးျမုပ္ႏွံမႈမ်ား၊ မိမိစီးပြားေရး လုပ္ကိုင္ေနေသာနိုင္ငံတစ္ခုခ်င္းစီတြင္ မိမိစီးပြားေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို မည္မွ် ေဖာ္ျပသည္ဟူေသာ နယ္ပယ္မ်ားကိုဆန္းစစ္ ေလ့လာပါသည္။ ေနာက္ဆံုး အစီရင္ခံစာကို ၂၀၁၄-ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါသည္။ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ပိုမိုသိရွိလိုပါက www.transparency.org တြင္ ၾကည့္ရွဳႏိုင္ပါသည္။

________________________________________

ဤစီမံကိန္းနွင့္ပတ္သက္၍ ပိုမိုသိရိွလိုပါက

ျဖဴျဖဴဇင္ (စီမံကိန္းႏွင့္ဆက္သြယ္ေရး အရာရွိ)

ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑တာဝန္ယူမႈရိွေရးအေထာက္အကူျပဳဌာန(MCRB)

ဖုန္း-09799667713 (သို႔မဟုတ္) အီးေမးလ္ သို ့ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းႏိုင္ပါသည္။

Share: